Sốt phát ban
Sốt phát ban là một trong những bệnh thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là ở trẻ nhỏ từ 6 đến 36 tháng tuổi. Bệnh gây ra sốt cao, ho, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, phát ban trên da ngứa ngáy và khó chịu. Sốt phát ban thường do virus human herpes 6, virus sởi, rubella,… gây ra và trong vài trường hợp là virus human herpes 7 hoặc thậm chí có thể do cả các vết cắn của côn trùng như bọ chét, chấy, rận,… Bệnh lây lan từ người bị nhiễm cho người khác thông qua tiếp xúc cơ thể hoặc qua sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người bị nhiễm bệnh.
Sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây lan thông qua muỗi vằn truyền bệnh từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Triệu chứng bệnh thường bao gồm đau nhức trầm trọng tại các vùng cơ và khớp, và có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Bệnh sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, tuy nhiên thường tăng cao vào mùa mưa và ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn. Nếu không được chẩn đoán, chăm sóc và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm sốt xuất huyết dạng nặng, viêm não và đột quỵ, có thể dẫn đến chảy máu nặng, giảm huyết áp đột ngột do sốc và thậm chí là tử vong.
Cách phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết
Khác nhau về nguyên nhân gây bệnh
Sốt phát ban
Nguyên nhân gây sốt phát ban có thể là do virus, vi khuẩn, hay các tác nhân gây dị ứng, nhưng chủ yếu là do virus thông thường rồi lây lan trong cơ thể, chiếm khoảng 70% – 80%. Trong đó, nhóm virus đường hô hấp chiếm đa số và hầu hết là các loại virus lành tính, không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Chẳng hạn như bệnh sởi, quai bị, thủy đậu, viêm gan B, viêm gan C, rubella, và rất nhiều các loại virus khác có thể gây ra sốt phát ban.
Sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết thường do virus dengue lây truyền từ muỗi Aedes Aegypti gây ra. Chu trình lây nhiễm chủ yếu là khi muỗi cái Aedes hút máu người nhiễm virus Dengue, sau đó virus này sẽ ủ bệnh trong cơ thể của muỗi từ 8 đến 11 ngày rồi truyền bệnh cho con người trong thời gian này.
Khác nhau về biểu hiện của bệnh
Giai đoạn ủ bệnh:
Giai đoạn ủ bệnh, hay giai đoạn bắt đầu của bệnh sốt phát ban và sốt xuất huyết thường kéo dài khoảng một tuần.
Trong giai đoạn này, triệu chứng của sốt phát ban bao gồm sốt từ 38 – 39 độ C, cảm giác mệt mỏi và sức khoẻ giảm sút do sốt. Trong khi đó, sốt xuất huyết lại không có bất kỳ triệu chứng nào hoặc có nhưng triệu chứng không rõ ràng, khó có thể nhận biết.
Giai đoạn toàn phát:
Sự khác biệt lớn nhất giữa sốt phát ban và sốt xuất huyết xuất hiện ở giai đoạn toàn phát.
Đối với sốt phát ban, sau khi sốt giảm, bệnh nhân sẽ xuất hiện các ban đỏ mịn, sáng và ít nổi lên trên da. Các ban này xuất hiện cùng lúc khắp cơ thể.
Đối với sốt xuất huyết, giai đoạn này thường được chia làm 2 giai đoạn nhánh với biểu hiện rõ rệt là giai đoạn sốt và giai đoạn nguy hiểm:
- Ở giai đoạn sốt, người bệnh có thể sốt cao đột ngột lên tới 39 – 40 độ C, thậm chí có thể lên đến 40,5 độ C trong vài ngày. Bên cạnh đó, còn có các triệu chứng khác kèm theo, bao gồm: buồn nôn, nôn mửa liên tục, đau họng, đau sau hốc mắt, sổ mũi và tiêu chảy. Ngoài ra, trẻ em mắc sốt xuất huyết thường đối mặt với triệu chứng đau đầu dữ dội, nhức mỏi cơ bắp, chán ăn, chán bú, quấy khóc vô cớ và đôi khi bị nôn ói hoặc tiêu chảy.
- Ở giai đoạn nguy hiểm: biểu hiện sốt được thuyên giảm, các biểu hiện trên lâm sàng được cải thiện, người bệnh cảm thấy khỏe khoắn hơn, nhưng tình trạng xuất huyết cho tiểu cầu trong máu giảm mạnh biểu hiện rõ ràng và diễn biến nghiêm trọng hơn. Cụ thể, người bệnh sẽ xuất huyết dưới da, chảy máu niêm mạc miệng, mũi, xuất huyết âm đạo, xuất huyết tiêu hóa, sốc huyết áp, xuất huyết trong ổ bụng, xuất huyết não,…
Giai đoạn phục hồi
Ở giai đoạn này, triệu chứng sốt của bệnh sốt phát ban được thuyên giảm rõ rệt, thậm chí hết sốt hẳn, các nốt phát ban nhanh chóng biến mất và không để lại dấu vết trên da sau khi hồi phục.
Đối với sốt xuất huyết ở giai đoạn phục hồi, bệnh nhân sẽ hạ sốt nhanh chóng, các nốt phát ban cũng từ từ biến mất nhưng gây ngứa và có thể để lại những vết bong vảy khó chịu. Bên cạnh đó, người bệnh còn lấy lại được cảm giác thèm ăn và lợi tiểu, các chỉ số xét nghiệm cũng cải thiện rõ rệt và trở về với chỉ số ổn định ban đầu.
Sự khác nhau về biến chứng
Sốt phát ban
Hầu hết các siêu vi gây phát ban thông thường là bệnh không nguy hiểm. Nếu trẻ bị sốt và phát ban và được chăm sóc đúng cách về dinh dưỡng và vệ sinh cơ thể, thì bệnh sẽ tự khỏi sau khoảng 5 đến 7 ngày và hiếm khi gây ra bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào.
Sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết làm tăng tính thấm mao mạch gây thoát huyết tương. Việc mất máu nhiều không chỉ gây kiệt sức cho cơ thể mà còn có thể dẫn đến sốt cao kéo dài, sốc thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu..
Sốt xuất huyết cũng có thể gây ra biến chứng về mắt như mù đột ngột hoặc trầm cảm thị giác do xuất huyết trong võng mạc và dịch kính mắt. Ngoài ra, các biến chứng khác như suy tim, suy thận, viêm đường hô hấp, tràn dịch màng phổi hoặc phù phổi cấp cũng thường xuyên xảy ra. Đặc biệt, nếu phụ nữ mắc sốt xuất huyết khi mang thai sẽ có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của thai nhi, thậm chí dẫn đến sảy thai.
Cách phòng ngừa sốt phát ban và sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết và sốt phát ban là hai căn bệnh truyền nhiễm thường gặp tại các khu vực khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như tại Việt Nam. Cả hai căn bệnh này đều gây ra biểu hiện sốt cao, đau đầu, mệt mỏi và phát ban trên người. Đặc biệt, sốt xuất huyết có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như xuất huyết nội tạng hoặc thẩm thấu mạch máu, ảnh hưởng đến tính mạng con người. Để phòng ngừa hai căn bệnh này, có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Diệt muỗi sinh sản: Hạn chế môi trường sinh sống và sinh sản của muỗi bằng cách đổ hết nước đọng trong các đồ dùng như chậu hoa, khay nước, lốp xe cũ, chai lọ. Đảm bảo vệ sinh các đồ dùng cá nhân và môi trường sống của gia đình.
- Ngăn chặn muỗi xâm nhập vào nhà: Đóng chặt cửa và cửa sổ, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và chiều muộn, khi muỗi hoạt động nhiều nhất. Dùng màn chống muỗi để bảo vệ cơ thể khi ngủ.
- Sử dụng các sản phẩm chống muỗi: Dùng các loại kem, xịt chống muỗi và đèn diệt muỗi có sẵn trên thị trường để bảo vệ cơ thể và môi trường sống.
- Đeo quần áo dài tay và dài ống khi ra ngoài: Điều này giúp giảm tiếp xúc của da với muỗi, từ đó giảm thiểu nguy cơ bị muỗi đốt.
- Tiêm phòng vắc xin: Tiêm vắc xin dự phòng các bệnh do siêu vi gây ra như cúm mùa, thủy đậu, sởi, quai bị, Rubella, viêm gan B, viêm gan A, tiêu chảy do Rotavirus, viêm não Nhật Bản B,…
- Các bệnh này rất dễ lây lan trong các môi trường như nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, vì vậy nên cách ly và để trẻ ở nhà khi bị bệnh
- Luôn giữ nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát và ngăn nắp, đồng thời hạn chế đến những vùng có dịch
- Việc phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết là rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán và điều trị chính xác cho bệnh nhân, tránh biến chứng nguy hiểm. Để phòng ngừa tối đa nguy cơ lây nhiễm các bệnh này, cần tiêm vắc xin dự phòng càng sớm càng tốt. Riêng đối với sốt xuất huyết, phương pháp dự phòng hiệu quả nhất ở thời điểm hiện tại là ngăn chặn tác nhân truyền bệnh hoành hành – muỗi cái Aedes.